Dyrektywa Omnibus – nowe obowiązki dla branży retail (sektor e-commerce i tradycyjna sprzedaż)

Dyrektywa Omnibus zwiększa ochronę konsumentów poprzez poprawę egzekwowania ich praw i dochodzenia roszczeń, a także nakłada dodatkowe obowiązki informacyjne na przedsiębiorców działających na rynku e-commerce.

1 stycznia 2023 roku w życie weszły zmiany kilku ustaw dotyczące zwiększenia praw konsumentów nabywających towary lub usługi od przedsiębiorców, w tym za pośrednictwem internetu. Zmianie uległy m.in. ustawa o prawach konsumenta, ustawa o informowaniu o cenach towarów i usług oraz ustawy o nieuczciwych praktykach rynkowych.

Celem zmian była implementacja kilku dyrektyw europejskich do polskiego porządku prawnego, m.in. tzw. dyrektywy Ombinus (tj. Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2161 z dnia 27 listopada 2019 r. zmieniającej dyrektywę Rady 93/13/EWG i dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 98/6/WE, 2005/29/WE oraz 2011/83/UE w odniesieniu do lepszego egzekwowania i unowocześnienia unijnych przepisów dotyczących ochrony konsumenta) oraz dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/771 z dnia 20 maja 2019 r. w sprawie niektórych aspektów umów sprzedaży towarów, zmieniająca rozporządzenie (UE) 2017/2394 oraz dyrektywę 2009/22/WE i uchylająca dyrektywę 1999/44/WE, a także dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/770 z dnia 20 maja 2019 r. w sprawie niektórych aspektów umów o dostarczanie treści cyfrowych i usług cyfrowych.

Dyrektywa Omnibus – szeroki zakres zmian

Dyrektywa Omnibus jest pewnego rodzaju odpowiedzią na szereg dynamicznych zmian w związku z rozwojem rynku cyfrowego. Dyrektywy 2019/770 oraz 2019/771 przede wszystkim zapewniają jeszcze większą ochronę konsumenta poprzez poszerzenie granic odpowiedzialności sprzedawców towarów z elementami cyfrowymi oraz przedsiębiorców świadczących usługi cyfrowe i treści cyfrowe na rzecz konsumentów. Dyrektywa 2019/771 dotyczy ochrony konsumenta w przypadku zwierania umów sprzedaży towarów z elementami cyfrowymi między konsumentem a sprzedawcą. Natomiast Dyrektywa 2019/770 ma zastosowanie w przypadku umów o świadczenie usług lub treści cyfrowych zawieranych z konsumentem.

Zakres zmian jest szeroki. Poniżej przedstawiamy najważniejsze z nich:

• w przypadku wprowadzenia obniżki cen towaru lub usługi, sprzedawca będzie zobowiązany poinformować o najniższej cenie, która obowiązywała w okresie 30 dni przed wprowadzeniem obniżki. Jeżeli dany produkt znajduje się w obrocie krócej niż 30 dni, należy poinformować o najniższej cenie od chwili wprowadzenia go do obrotu. Okres krótszy niż 30 dni przed zastosowaniem obniżki ceny dotyczyć będzie również produktów, które ulegają szybkiemu zepsuciu bądź mają krótki termin przydatności. W takim przypadku należy poinformować o cenie sprzed pierwszego zastosowania obniżki. Za brak wypełnienia tych obowiązków wojewódzki inspektor Inspekcji Handlowej może nałożyć karę pieniężną do 20.000 zł, zaś w przypadku powtarzających się uchybień (3-krotnie w okresie 12 miesięcy od pierwszej kary) do 40.000 zł;

• w ustawie o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym dodano nowy przypadek działania wprowadzającego w błąd, tj. każdy rodzaj wprowadzenia na rynek w co najmniej jednym państwie członkowskim towaru jako identycznego z towarem wprowadzonym na rynki w innych państwach członkowskich, mimo że towar ten w sposób istotny różni się składem lub właściwościami, chyba że przemawiają za tym uzasadnione i obiektywne czynniki; dodatkowo poszerzono katalog informacji, których niepodanie uznaje się za zaniechanie wprowadzające w błąd, są to m.in. uzgodnienia dotyczące sposobu płatności, dostawy lub wykonania produktu, a ponadto informacje o tym, czy osoba trzecia oferująca produkty na internetowej platformie handlowej jest przedsiębiorcą; czy i w jaki sposób przedsiębiorca zapewnia, aby publikowane opinie pochodziły od konsumentów, którzy używali danego produktu lub go nabyli, a także ogólne informacje udostępniane w specjalnej części interfejsu internetowego dostępnej w sposób bezpośredni i łatwy ze strony, na której prezentowane są wyniki wyszukiwania dotyczące głównych parametrów decydujących o plasowaniu produktów przedstawianych konsumentowi w wyniku wyszukiwania oraz względne znaczenie tych parametrów w porównaniu z innymi parametrami. Co więcej, za nieuczciwą praktykę rynkową zawsze będzie uznawane m.in. podawanie wyników wyszukiwania bez wyraźnego ujawnienia płatnej reklamy lub płatności dokonanej specjalnie w celu uzyskania wyższego plasowania produktów w ramach wyników wyszukiwania, a ponadto twierdzenie przez przedsiębiorcę, który umożliwia dostęp do opinii konsumentów o produktach, że opinie te zostały zamieszczone przez konsumentów, którzy używali danego produktu lub go nabyli, mimo że przedsiębiorca ten nie podjął uzasadnionych i proporcjonalnych kroków, aby sprawdzić, czy opinie te pochodzą od tych konsumentów, jak również zamieszczanie lub zlecanie zamieszczania innej osobie nieprawdziwych opinii lub rekomendacji konsumentów albo zniekształcanie opinii lub rekomendacji konsumentów w celu promowania produktów;

• w związku z wyodrębnieniem z ogólnego pojęcia dostawy towarów i świadczenia usług szczególnej kategorii towarów i usług jakimi są treści cyfrowe i usługi cyfrowe, odrębnie uregulowane zostały zasady zawierania umów o dostarczanie takich treści. W szczególności przewidziano obowiązek dostarczenia treści lub usługi niezwłocznie po zawarciu umowy, chyba że strony uzgodniły inaczej, zaś gdy przedsiębiorca nie wykona tego obowiązku, to konsument ma prawo po wezwaniu przedsiębiorcy do ich dostarczenia, odstąpić od umowy. Odrębnie uregulowano również rękojmie z tytułu „wad” dostarczonych treści lub usług;

• po raz kolejny tzw. rękojmia konsumencka została uregulowana odrębnie; po wejściu w życie zmian zasady rękojmi przysługującej konsumentom regulowane będą odrębnie od postanowień kodeksu cywilnego i zamieszczono je w ustawie o prawach konsumenta. Istotne zmiany to ograniczenie uprawnień konsumentów, którzy w pierwszej kolejności mogą żądać jedynie naprawy lub wymiany, zaś pozostałe uprawnienia (tj. żądanie obniżenia ceny oraz odstąpienia od umowy) będą mogli wykonywać dopiero w dalszej kolejności;

• ustawa o prawach konsumenta zawiera również nowy wzór informacji, którą przedsiębiorcy mogą wykorzystać jako informację o prawie odstąpienia od umowy;

• w celu lepszej ochrony konsumentów wprowadzono zakaz zawierania wszelkich umów dot. usług finansowych (w szczególności umów kredytu/pożyczki) w trakcie pokazu (ewentualnie wycieczki); jedyny przypadek, w którym taka umowa może być zawarta to pokaz w miejscu zamieszkania konsumenta, przy czym konieczne jest udowodnienie przez przedsiębiorcę, że zaproszenie na pokaz wyszło wyraźnie od konsumenta.

Prawo gospodarcze – sprawdź, jak możemy pomóc: